Osmanlı basını 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında, özellikle II. Meşrutiyet’in ilanı ile beraber yoğun bir fikir hareketliliğine sahne olmuştur. Avrupalılaşmak, İslamlaşmak ve Türkleşmek / millîleşmek idealleri muhtelif kesimler tarafından çeşitli argümanlarla ve hararetle savunulmuştur. Bu fikirlerin yöneldiği temel kutuplarsa Batı ve özellikle Rus Harbi’nden (1904-1905) galip çıkan Uzak Doğu’nun yıldızı Japonya’ydı. Osmanlı entelektüelinin gündemine 19. yüzyılın son çeyreğinde girse de Japonya’nın yoğun biçimde ve derinlemesine irdelenmesi ve bir “terakki örneği” olarak kabul edilmesi 20. yüzyılın ilk çeyreğinde olmuştur. Bu kapsamda Japonya’ya merak saran isimlerden biri de henüz 20 yaşını doldurmamış olan Samizade Süreyya Bey’dir. İlk fırsatta Japonya’ya bizzat giderek toplum ve devlet yapısına dair yazılar ve bir de kitap kaleme alan Samizade Süreyya Bey’in Japonya hakkındaki değerlendirmeleri, Türk yenileşme ve modernleşme çabaları açısından önemlidir. Bu çalışmada Samizade Süreyya Bey’in biyografisi yanında Japonya hakkındaki gözlemleri, Türk toplumunun da sosyal, kültürel ve siyasi açıdan nasıl kurtulabileceğine dair tespitleri ve “Japonya’dan alınacak dersler” konusunda düşünceleri ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: II. Meşrutiyet, Japonya, Modernleşme, Osmanlı Devleti, Samizade Süreyya
http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.173
|