Osmanlı basını 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında, özellikle II. Meşrutiyet’in ilanı ile beraber yoğun bir fikir hareketliliğine sahne olmuştur. Avrupalılaşmak, İslamlaşmak ve Türkleşmek / millîleşmek idealleri muhtelif kesimler tarafından çeşitli argümanlarla ve hararetle savunulmuştur. Bu fikirlerin yöneldiği temel kutuplarsa Batı ve özellikle Rus Harbi’nden (1904-1905) galip çıkan Uzak Doğu’nun yıldızı Japonya’ydı. Osmanlı entelektüelinin gündemine 19. yüzyılın son çeyreğinde girse de Japonya’nın yoğun biçimde ve derinlemesine irdelenmesi ve bir “terakki örneği” olarak kabul edilmesi 20. yüzyılın ilk çeyreğinde olmuştur. Bu kapsamda Japonya’ya merak saran isimlerden biri de henüz 20 yaşını doldurmamış olan Samizade Süreyya Bey’dir. İlk fırsatta Japonya’ya bizzat giderek toplum ve devlet yapısına dair yazılar ve bir de kitap kaleme alan Samizade Süreyya Bey’in Japonya hakkındaki değerlendirmeleri, Türk yenileşme ve modernleşme çabaları açısından önemlidir. Bu çalışmada Samizade Süreyya Bey’in biyografisi yanında Japonya hakkındaki gözlemleri, Türk toplumunun da sosyal, kültürel ve siyasi açıdan nasıl kurtulabileceğine dair tespitleri ve “Japonya’dan alınacak dersler” konusunda düşünceleri ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: II. Meşrutiyet, Japonya, Modernleşme, Osmanlı Devleti, Samizade Süreyya

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.173

There was an intense mobility of ideas in the Ottoman press at the end of the 19th century and the beginning of the 20th century in particular with the declaration of the second Constitutional Era. The ideals of Europeanization, Islamization and Turkization / Nationalization were passionately advocated with numerous arguments by various segments. The main poles of these ideas were the West, and especially Japan, the star of the Far East and victor of the Russo-Japanese War (1904-1905). Although Japan appeared on the Ottoman agenda in the last quarter of the 19th century, it was examined with intense scrutiny and in depth and accepted as an “example of progress” in the first quarter of the 20th century. In this context, the thoughts of Samizade Süreyya Bey, who developed a passion for Japan at an early age and personally went to Japan at the earliest opportunity to write articles as well as a book on Japanese society and the state structure, is important in terms of Turkish innovation and modernization efforts. Apart from his biography, the intention of this study is to manifest the observations of Samizade Süreyya Bey about Japan, to speculate about his formula for the Turks to find ways to get over the plights, socially, culturally and politically, and his thoughts on "lessons to be learned from Japan".

Keywords: 2nd Constitutional Era, Japan, Modernization, Ottoman Empire, Samizade Süreyya

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.173

Detay