Uyuşturucu madde, insanlık tarihi boyunca toplumları ve devletleri yakından ilgilendiren bir mesele olarak varlık göstermiştir. Uyuşturucu maddeler içerisinde ise özellikle afyon ve esrar, İlk Çağ toplumlarından itibaren sağlık alanında tedavi edici özellikleri yanında keyif amacıyla kullanılan ürünler olarak dikkat çekmiş olup uyuşturucu maddeler içerisinde özellikle afyon ve esrarın keyif amacıyla kullanımı, Türk İslam toplumları için de geçerliliğini korumuştur. Aynı şekilde Osmanlı toplumunda da keyif verici madde kullanımları içerisinde afyon ve esrar, en sık kullanılan uyuşturucular olarak kendini göstermiştir. Osmanlı döneminde afyon, esrar ve türevleri, sağlık alanında tedavi amacıyla kullanılan ürünler olarak tanındığı için ilgili esnaf grupları tarafından piyasaya rahatlıkla arz edilen mallar kategorisinde yer almıştır. Bu mallar her ne kadar sağlık ürünü olarak piyasaya arz edilse de amacı dışında keyif için kullanıldığında insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Bundan dolayı mesele, toplumu ilgilendiren bir halk sağlığı problemi olarak görüldüğünden, bu süreçte devlete düşen rol de kendiliğinden artmıştır. Osmanlı toplumunda keyif amacıyla uyuşturucu madde kullanımı ve devletin buna karşı mücadele stratejisini tahlil etmeyi amaçlayan bu araştırma, Osmanlı toplumunu etkileyen uyuşturucu madde kullanımının genel durumu ile toplumun ve devletin uyuşturucu maddeye karşı bakış açısını ortaya koymayı hedeflemektedir. Bunun için de uyuşturucu maddenin keyif amacıyla kullanılması hâlinde toplumda ve insan sağlığında açtığı sorunlar ile devletin hukuk, idare, iktisat ve sağlık gibi alanlardaki mücadele çalışmaları, Osmanlı devlet sisteminin bütüncül yapısı çerçevesinde ele alınmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Uyuşturucu, bağımlılık, afyon, esrar, Osmanlı

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.174

Drugs have existed as an issue that closely concerns societies and states throughout human history. Among the narcotic substances, opium and cannabis have attracted attention as the products used for pleasure as well as therapeutic properties in the field of health since the ancient societies, and the use of opium and cannabis for pleasure in drugs has also been valid for Turkish-Islamic societies. In the same way, opium and cannabis have shown themselves as the most frequently used drugs among the enjoyable substance uses in the Ottoman society. Since opium, cannabis and its derivatives were recognized as products used in the field of health in the Ottoman period, they were included in the category of goods that can be easily supplied by the relevant tradesmen groups in the market. Although these goods are placed on the market as health products, when using for pleasure purposes, they negatively affect human health. Therefore, the role of the state increased spontaneously in this process, since the issue is seen as a public health problem that concerns the society. This research, which aims to analyze the use of drugs in the Ottoman society and the state’s strategy to struggle against it, aims to reveal the general situation of drug use affecting the Ottoman society and the perspective of the society and the state on drugs. Therefore, the problems in society and human health when the drug is used for pleasure purposes, and control policies of the state in areas such as legal, administrative, economic and health are tried to be considered within the framework of the holistic structure of the Ottoman state system.

Keywords: Drugs, addiction, opium, cannabis, Ottoman

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.174

Detay