Uyuşturucu madde, insanlık tarihi boyunca toplumları ve devletleri yakından ilgilendiren bir mesele olarak varlık göstermiştir. Uyuşturucu maddeler içerisinde ise özellikle afyon ve esrar, İlk Çağ toplumlarından itibaren sağlık alanında tedavi edici özellikleri yanında keyif amacıyla kullanılan ürünler olarak dikkat çekmiş olup uyuşturucu maddeler içerisinde özellikle afyon ve esrarın keyif amacıyla kullanımı, Türk İslam toplumları için de geçerliliğini korumuştur. Aynı şekilde Osmanlı toplumunda da keyif verici madde kullanımları içerisinde afyon ve esrar, en sık kullanılan uyuşturucular olarak kendini göstermiştir. Osmanlı döneminde afyon, esrar ve türevleri, sağlık alanında tedavi amacıyla kullanılan ürünler olarak tanındığı için ilgili esnaf grupları tarafından piyasaya rahatlıkla arz edilen mallar kategorisinde yer almıştır. Bu mallar her ne kadar sağlık ürünü olarak piyasaya arz edilse de amacı dışında keyif için kullanıldığında insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Bundan dolayı mesele, toplumu ilgilendiren bir halk sağlığı problemi olarak görüldüğünden, bu süreçte devlete düşen rol de kendiliğinden artmıştır. Osmanlı toplumunda keyif amacıyla uyuşturucu madde kullanımı ve devletin buna karşı mücadele stratejisini tahlil etmeyi amaçlayan bu araştırma, Osmanlı toplumunu etkileyen uyuşturucu madde kullanımının genel durumu ile toplumun ve devletin uyuşturucu maddeye karşı bakış açısını ortaya koymayı hedeflemektedir. Bunun için de uyuşturucu maddenin keyif amacıyla kullanılması hâlinde toplumda ve insan sağlığında açtığı sorunlar ile devletin hukuk, idare, iktisat ve sağlık gibi alanlardaki mücadele çalışmaları, Osmanlı devlet sisteminin bütüncül yapısı çerçevesinde ele alınmaya çalışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Uyuşturucu, bağımlılık, afyon, esrar, Osmanlı
http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.174
|