SELÇUKLU VEZİRİ SÂHİB ATA FAHREDDİN’İN VAKIF ESERLERİNE BİR ÖRNEK: AKŞEHİR SÂHİB ATA MEDRESESİ, ss. 363-382

Sâhib Ata Fahreddin (ö. 1288), Anadolu Selçuklu Devleti’nin son devirlerinde vezirlik gibi yüksek mevkilerde görev almış bir devlet adamıdır. Yaşadığı dönem, Anadolu’da idari ve siyasi yapının en karmaşık olduğu döneme rastlar. Nitekim bu dönem, Selçuklu saltanat kavgaları, Moğol baskısı, devamlı artan vergi yükü ve iç isyanlar gibi pek çok olayın gerçekleştiği bir kaos dönemidir. Sâhib Ata Fahreddin, söz konusu kaotik ortamda siyasi kimliğiyle boy gösteren bir bürokrat, Anadolu’nun farklı şehirlerinde inşa ettirdiği vakıf eserleri yönüyle sosyal anlamda devleti ayakta tutmaya çalışan bir hayırseverdir. Sivas, Kayseri, Konya ve Afyon’da yaptırmış olduğu medrese ve hankahlar devrin birer eğitim merkezi olmasının yanında sanat şaheserleridir. Bu eserlerden birisi de 648 / 1250 senesinde medrese, mescit, hankah, imaret, misafirhane ve çeşmesiyle bir külliye şeklinde Akşehir’de inşa ettirdiği Taş Medrese yapı manzumesidir. Medreseye ait vakfın ayakta kalabilmesi için birçok köy, kervansaray, hamam ve bağ gelirleri buraya gelir olarak kaydedilmiştir. Medrese, tarihsel süreçte önemli bir Selçuklu şehri olan Akşehir’in iktisadi, idari ve kültürel gelişmesinde etkili olan kurumlar arasında yer almıştır. Nitekim Taş Medrese’deki eğitim-öğretim faaliyetlerinin Osmanlı döneminde de devam ettirildiği ve 1900’lü yıllara kadar esas işlevi olan eğitim faaliyetlerini yürüten faal bir yapı arz ettiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçukluları, Sâhib Ata Fahreddin, vakıf, Akşehir, Taş Medrese

10.17822/omad.2023.246

Sâhib Ata Fahreddin (d. 1288) is a statesman who served in high positions such as vizierate in the last periods of the Anatolian Seljuk State. The period in which he lived coincides with the most complex administrative and political structure in Anatolia. As a matter of fact, this period is a chaos period in which many events such as Seljuk sultanate fights, Mongol pressure, ever-increasing tax burden and internal rebellions took place. Sâhib Ata Fahreddin is a bureaucrat who shows up with his political identity in this chaotic environment, and a philanthropist who tries to keep the state alive in social sense with the foundation works he had built in different cities of Anatolia. The madrasahs and hankahs that he had built in Sivas, Kayseri, Konya and Afyon are masterpieces of art as well as being educational centers of the era. One of these works is the Stone Madrasa, which he had built in Akşehir in the form of a complex with a madrasa, small mosque, hankah, soup kitchen, guest house and fountain in 648 / 1250. In order for the foundation belonging to the madrasah to survive, the revenues of many villages, caravanserais, baths and vineyards were recorded as income here. The madrasa was among the institutions that were influential in the economic, administrative and cultural development of Akşehir, which was an important Seljuk city in the historical process. As a matter of fact, it can be said that the educational activities in Taş Madrasah were continued in the Ottoman period and that it was an active structure that carried out educational activities, which was its main function until the 1900s.

Keywords: Anatolian Seljuks, Sâhib Ata Fahreddin, foundation, Akşehir, Taş Madrasa

10.17822/omad.2023.246

Sayfa Aralığı: 363-382