II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ OSMANLI DERGİLERİNDE AFRİKA ALGISI
Osmanlı Devleti 400 yıla yakın süre boyunca Afrika kıtasında bulunmuştur. Sınırlarını Akdeniz’in güney kıyılarına uzatan ve oradan Afrika içlerine kadar etkisini hissettiren Osmanlı bu coğrafyanın büyük oranda Müslüman olması sebebiyle önemli bir zorlukla karşılaşmamıştır. Afrikalılar da halifelik makamının temsilcisi Osmanlı padişahlarına saygı duymuşlardır. Ancak Batı Avrupa’da başlayan coğrafi keşiflerle daha önce bilinmeyen Afrika coğrafyası Batılılar tarafından tanınmıştır. Batı Avrupa’nın emperyalizme varacak ekonomik faaliyetleri kapsamında Afrika kıtası sömürülecek insan ve yeraltı zenginliği kaynağını teşkil etmiştir. Batı’nın emperyal yükselişi Afrika kıtasının sömürülmesiyle paralel şekilde ilerlemiştir. Afrika’da emperyal devletlere karşı koyacak güç ise Osmanlı’ydı. Dolayısıyla bu devletler Afrika’yı ele geçirmek için Osmanlı’yla mücadele etmiştir. 1911’e gelindiğinde Osmanlı’nın Afrika’daki son toprağı Trablusgarp da İtalya’nın saldırına uğramış ve Osmanlı Afrika’dan geri çekilmek zorunda kalmıştır. Böyle bir süreçte Osmanlı’da yayımlanan dergiler Afrika’daki gelişmelere dikkat çekmiştir. Devam etmekte olan Trablusgarp Savaşı’nda halkın motivasyonunu yükseltmek için İslami motifler olabildiğince kullanılmıştır. Emperyalist Batılı devletlerin kıta üzerindeki siyasi, ekonomik ve dinî amaçlarına vurgu yapılarak emperyalizme nasıl karşı koyulabileceği üzerinde durulmuştur. Osmanlı ve genel olarak İslam dünyası hakkında özeleştiri gerektiren konular da dile getirilmiştir. Bu çalışma 1908-1914 yılları arasında Osmanlı’nın Afrika’ya yönelik ilgisini dönemin dergileri üzerinden incelemektedir.
Anahtar Kelimeler: Afrika, Emperyalizm, İslam, Osmanlı dergileri, Trablusgarp Savaşı
10.17822/omad.1458257
The Perception of Africa in Ottoman Magazines of the 2nd Constitutional Period
The Ottoman Empire resided in the African continent for nearly 400 years. The Ottoman Empire, which extended its borders to the southern shores of the Mediterranean and made its influence felt from there to the interior of Africa, did not encounter any significant difficulties because this geography was largely Muslim. Africans also respected the Ottoman sultans, who were representatives of the caliphate. However, with the geographical discoveries that started in Western Europe, the previously unknown African geography became known to Westerners. Within the scope of Western Europe's economic activities which would lead to imperialism, the African continent constituted a source of human and underground wealth to be exploited. The imperial rise of the West progressed in parallel with the exploitation of the continent of Africa. The power that could resist the imperial states in Africa was the Ottoman Empire. Therefore, these states fought against the Ottoman Empire to conquer Africa. By 1911, Tripoli, which was the last Ottoman territory in Africa, was attacked by Italy and the Ottoman Empire was forced to retreat from Africa. During such a period, magazines published in the Ottoman Empire drew attention to the developments in Africa. Islamic motifs were used as much as possible to increase the motivation of the people in the ongoing Tripoli War. These magazines focused on how imperialism could be resisted by emphasizing the political, economic and religious goals of the imperialist Western states on the continent. Issues requiring self-criticism about the Ottoman Empire and the Islamic world in general were also mentioned. This study examines the interest of the Ottoman Empire in Africa between 1908 and 1914 through the magazines of the period.
Keywords: Africa, Imperialism, Islam, Ottoman magazines, Battle of Tripoli
10.17822/omad.1458257
Sayfa Aralığı: 243-259