THE BRAIN OF THE ORGANIZATION: TALÂT PASHA

Mehmet Talât Pasha, the most important figure of the Committee of Union and Progress, was born in Edirne in 1874. Although known as a Pasha in history, Talât Pasha had started civil service as a civil servant at Edirne Post-Telegraph Administration and was called a Pasha since he became a Grand Vizier, according to the rules of the Ottoman Empire. In Thessaloniki, where he was exiled as an officer of Post-Telegraph, he became a founder of the Ottoman Society of Liberty with the influence of his brother-in-law İsmail Yörük and his other friends. Thus, the Committee, which initially operated as an underground organization, got stronger and became the Committee of Union and Progress as the Military staff in Rumelia became members of the Committee and Process, which led to the declaration of the Second Constitutional Monarchy. Following the declaration of the Constitutional Monarchy on July 24, 1908, Talât Pasha entered the parliament as the Edirne Member of Parliament. He became the minister of Internal Affairs in the government that was established after the Bâbıâlî Raid. Before and during the First World War, as the minister of Internal Affairs, he dealt with the issue of immigrants from the Balkans, the issue of Armenians, and especially the issue of forced Armenian migration. He became the Grand Vizier on February 4, 1917. During his Office as Grand Vizier, while the First World War continued, he dealt with problems such as the subsistence of the army and cities. Towards the end of the war, on the night of November 2, following the Armistice of Mudros, he left İstanbul with the leaders of the Union and Progress. He moved to Germany and continued his political activities while he lived in Berlin. On March 15, 1921, he was killed by an Armenian terrorist. On February 20, 1943, his body was brought to Turkey and buried at Hürriyet-i Ebediye hill.

Anahtar Kelimeler: Talât Pasha, Union and Progress, Armenian Deportation, World War I, 31 March Incident, Sublime Port Raid

10.17822/omad.1417137

İttihat Terakki’nin en önemli figürü niteliğinde bir şahsiyet olan Mehmet Talât Paşa, 1874 yılında Edirne’de doğdu. Tarihte paşa tanınmasına rağmen Edirne Posta-Telgraf İdaresinde sivil memurlukla devlet görevine başlayan Talât Paşa, Osmanlı Devleti kurallarına göre sadrazamlık makamına geldiği için paşa olarak anılmıştır. Posta-telgraf memuru olarak sürgün edildiği Selânik’te eniştesi İsmail Yörük ve diğer arkadaşlarının etkisiyle Osmanlı Hürriyet Cemiyetinin kurucu kadrosunda yer almıştır. Böylece başlangıçta yeraltı örgütü olarak faaliyet gösteren cemiyet, güçlenerek Rumeli’deki askerî personelin de cemiyete üye olmaya başlamasıyla İttihat Terakki Cemiyetine dönüşmüş ve İkinci Meşrutiyet’in ilanına giden süreç yaşanmıştır. Talât Paşa, 24 Temmuz 1908’de meşrutiyetin ilanının ardından, Edirne mebusu olarak meclise girmiştir. Bâbıâlî Baskını’nın ardından kurulan hükûmette dâhiliye nazırı oldu. Birinci Dünya Savaşı öncesi ve savaş döneminde dâhiliye nazırı olarak Balkanlardan gelen göçmenler sorunu ve Ermeni meselesi ile ve özellikle de zorunlu Ermeni göçü konularıyla meşgul oldu. 4 Şubat 1917’te sadrazamlığa getirildi. Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği günlerde geldiği sadrazamlık döneminde ordunun ve şehirlerin iaşesi gibi sorunlarla ilgilendi. Savaşın sonlarına doğru Mondros Mütarekesi’nin ardından 2 Kasım gecesi, İttihat Terakki liderleriyle İstanbul’dan ayrıldı. Almanya’ya geçti, Berlin’de yaşadığı günlerde siyasi faaliyetlerini devam ettirdi. 15 Mart 1921 günü bir Ermeni terörist tarafından öldürüldü. 20 Şubat 1943 günü naaşı Türkiye’ye getirildi ve Hürriyet-i Ebediye tepesine defnedildi.

Keywords: Talât Paşa, İttihat Terakki, Ermeni Tehciri, Birinci Dünya Savaşı, 31 Mart Hadisesi, Bâbıâli Baskını

10.17822/omad.1417137

Sayfa Aralığı: 153-181