Mathematical and Fundamental Sciences in Kutadgu Bilig, pp. 319-345

Mathematical and fundamental sciences are based on proves and experimental results. Mathematical and fundamental sciences have a specific subject area and are objective, concrete, universal, critical, rational, measurable, generalizing, skeptical and progressive. It is possible to see the traces of positive sciences in Turkish language and history in our written works. Kutadgu Bilig, which is the first work of Turkish written literature in Islamic period, is an important heirloom that shows the high level of Turkish language and culture. Kutadgu Bilig has been a source not only social sciences but also mathematical and fundamental sciences since its discovery, Kutadgu Bilig has conveyed the power of Turkish language, culture and science in every word. The correct way to understand Kutadgu Bilig is to examine the language and expressions in detail. In this study, meaning analysis was made at the text level based on the expressions of Mathematical and fundamental sciences in Kutadgu Bilig. Inferences of Mathematical and fundamental sciences have been made by considering term meaning, real meaning, connotative meaning and metaphorical meanings. Couplets and expressions related to Mathematical and fundamental sciences in Kutadgu Bilig were determined and their place in Turkish language, culture and science was emphasized.

Keywords: Kutadgu Bilig, Karakhanid Turkish, semantics, mathematical and fundamental sciences

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.160

Fen bilimleri, ispata ve deney sonuçlarına dayanır. Belli bir konu alanına sahip, nesnel, somut, evrensel, eleştirici, akılcı, ölçülebilir, genelleyici, kuşkucu ve ilerleyicidir. Fen bilimlerinin Türk dili ve tarihindeki izlerini yazılı eserlerimizde görmek mümkündür. İslami dönem Türk yazılı edebiyatının ilk eseri olan Kutadgu Bilig, Türk dili ve kültürünün ne kadar yüksek bir seviyede olduğunu ortaya koyan önemli bir dil yadigârıdır. Kutadgu Bilig bulunuşundan beri hem sosyal bilimlerinin hem fen bilimlerinin ilgi odağı olmuştur. Kutadgu Bilig her kelimesinde Türk'ün dilinin, kültürünün ve ilminin gücünü aktarmıştır. Onu doğru anlamanın yolu ayrıntılı dil ve anlatım incelemelerinden geçer. Bu çalışmada Kutadgu Bilig'deki fen bilimlerine ait ifadelerden hareketle metin düzeyinde anlam incelemesi yapılmıştır. Terim anlam, gerçek anlam, yan anlam ve mecaz anlamlar gözetilerek fen bilimlerine ait çıkarımlarda bulunulmuştur. Kutadgu Bilig'deki fen bilimleriyle ilgili beyitler ve ifadeler tespit edilmiş ve bunların Türk dili, kültürü ve bilimindeki yeri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Kutadgu Bilig, Karahanlı Türkçesi, anlam bilimi, fen bilimleri

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.160