Yıl:2017   Cilt: 4   Sayı: 8   Alan: Edebiyat

  1. Anasayfa
  2. Makale Listesi
  3. ID: 125

Halil İlteriş KUTLU

XVI. VE XVII. YÜZYIL BATILI SEYAHATNÂMELERDE OSMANLI İMGESİ VE ORYANTALİZMİN AYAK SESLERİ, ss. 17-36

Oryantalizm doğrudan Batı'nın Doğu'yu algılayış biçimiyle bağlantılı olarak XVIII. yüzyılda felsefi sistematik kazanmış ve Aydınlanma hareketlerinin uygulamaya koyduğu rasyonalitenin etkisiyle XVIII. yüzyıl sonrasında da Batı dünyasında büyük gelişim göstermiştir. Batı'nın, zihninde tasavvur ettiği Şark imajı İslam temelinde şekillenmiş ve bu imaj Arap ve Fars unsurlar ile birlikte Müslüman-Türk imgesi odağında Osmanlı insanını da belli bir tipolojiye yerleştirmiştir. Batı'nın Şark tasavvuru her ne kadar XVIII. yüzyıldan sonra felsefi bir hüviyet kazanmış olsa da, bu tasavvurun mazisi XII. ve XIII. yüzyıllara kadar uzanmaktadır. Bu da söz konusu edilen icat devrine bir hazırlık mahiyeti taşıyan keşif dönemini karşılamaktadır. Batı, Şark'ı önce keşfetmiş, ardından da istediği yönde icat etme sürecine girmiştir. Müslüman Doğu'nun keşfine dair XII. ve XIII. yüzyıllara kadar götürebileceğimiz çalışmaların ana omurgasını yazınsal anlatılar yani edebî metinler oluşturmaktadır. Bu dönemde mektup ve gezi yazıları şeklinde karşımıza çıkan bu kaynakların üstlendiği misyon XVI. ve XVII. yüzyıllarda da seyahatnameler nezdinde devam etmiş ve Osmanlı diyarlarında bulunan Batılı seyyahlar kaleme aldıkları seyahatnameler ile Batı aleminde malum Şarklı algısını yaratacak malzemeleri yargısal bir algı odağında işlemişlerdir. Bu çalışmanın amacı XVI. ve XVII. yüzyıllara ait Batılı seyyahlar tarafından kaleme alınan seyahatnamelerden on iki tanesi üzerinden, söz konusu edebî metinlerin XVIII. yüzyılda oryantalizm şeklinde sistem kazanacak düşünce yapısına kuramsal zeminde nasıl katkı sağladığını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler: Oryantalizm, Osmanlı İnsanı, Seyahatname, Şark Tasavvuru, Doğu-Batı İkiliği

DOI Number: 10.17822/omad.2017.51


OTTOMAN PERCEPTION IN XVITH AND XVIITH CENTURY WESTERN TRAVEL BOOKS AND THE INITIAL STATE OF ORIENTALISM, pp. 17-36

Orientalism gained philosophical basis in 18th century associated with West's perception of East and showed major progress in the Western world after 18th century with the influence of the rationality which was introduced by the Enlightenment movement. The image in the mind of the West was shaped on Islamic basis, and it also connected together Muslim-Turkish (mainly Ottoman people in a certain typology) with the Arabic and Persian factors. Although the Orient perception of the West earned its philosophical identity after 18th century, the history of the perception dates back to 12nd and 13rd centuries. This period coincides with the "exploration period", which is supposedly a preparation of the "invention period". The West, first explored the East, proceeded to the invention period. The main base of the studies dating back to 12nd and 13rd centuries about the creation of the Muslim East constituted of literary narratives, in other words, literary texts. The mission undertaken by these studies which are mainly letters and travel notes continued in 16th and 17th century travel books. The travel books written by Western pilgrims in the Ottoman region worked on the so called Orient perception in the West. The purpose of this study is to present how twelve travel books from 16th and 17th century written by Western pilgrims influenced the subsequent 18th century orientalism mentality in theoretical ground.

Keywords: Orientalism, Ottoman People, Travel Books, Oriental Perception, East-West Dualism

DOI Number: 10.17822/omad.2017.51


610