TÜRKÇE GÖZ VE HIRVATÇA OKO ADLARINDAN TÜREMİŞ DEYİMLER, SÖZCÜKLER VE SOYUT ANLAMLARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ, ss. 7-17
Temel anlamları görme algısına dayanan sözcükler konusunda şimdiye kadar yapılan çalışmalarda genellikle fiiller üzerinde durulmuştur. Görme algısı fiilerinin yüksek derecede çokanlamlı olduğu tespit edilmiştir. Bazı araştırmalarda, anlam genişlemesi yollarının dil aileleri ve kültür farklılıklarına göre değişiklikler gösterdiğine dikkat çekilmiştir. Bu çalışmadaki analiz için, ayrı dil ailelerine mensup ve tipolojik açıdan farklı gruplarda yer alan Türkçe ve Hırvatçanın görme organını ifade eden Türkçe göz ile Hırvatça karşılığı oko adları seçilmiştir. Araştırmanın üç temel amacı vardır: Birincisi, her iki dilde görme organını ifade eden adlardan türemiş sözcükler ve deyimlerin anlamlarını inceleyerek iki dilde `göz' kavramı yardımıyla hangi soyut kavramların adlandırıldığını tespit etmek; ikincisi görme organını ifade eden adlar ile görme algısı fiileri arasında anlam genişlemesi yollarının benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın üçüncü amacı ise göz ve oko adlarından türemiş farklı yapıların anlamlarının kavramsal açıdan birbiriyle nasıl ilişkili olduğunu tespit etmektir. Analizin sonuçları, göz sözcüğünü içeren yapıların Türkçede sayıca daha fazla olduğunu, dolayısıyla Türkçede görme algısının, deyim ve söz hazinesinin oluşumunda ve soyut kavramların adlandırılmasında daha önemli rol oynadığını göstermiştir. Öte yandan sonuçlar, Türkçe ve Hırvatça arasında soyut kavramların adlandırılmasında büyük benzerlikler olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Anahtar Kelimeler: Görme algısı sözcükleri, çok anlamlılık, bilişsel dilbilim Türkçe, Hırvatça
DOI Number: 10.17822/omad.2018.79
ABSTRACT MEANINGS OF PHRASES AND LEXEMES DERIVED FROM THE TURKISH NOUN GÖZ AND THE CROATIAN NOUN OKO: A CONTRASTIVE ANALYSIS, pp. 7-17
Most of the research done on the polysemy of lexemes of visual perception focused on verbs and showed that these verbs are highly polysemous, and that regularities and differences in meaning extensions among languages can be observed with respect to language families and cultural factors. The analysis in this paper focuses on nouns denoting the organ of sight in Turkish (göz 'eye') and Croatian (oko `eye') - two genetically, typologically, and culturally different languages. The paper has three goals: 1) to explore which abstract domains are lexicalized by the nouns denoting the organ of sight in the two languages; 2) to show similarities and differences in meaning extensions between these nouns and the verbs of visual perception in the two languages; and 3) to reveal semantic links among abstract meanings of lexemes and phrases formed from the nouns göz and oko. Results show that Turkish is richer than Croatian in lexemes and phrases which have as their component the noun denoting the organ of sight. Therefore it can be assumed that visual perception plays more important role in Turkish in structuring of vocabulary and naming of abstract concepts. Nevertheless, significant similarities in naming of abstract concepts are observed.
Keywords: Visual perception words and phrases, polysemy, Cognitive Linguistics, Turkish language, Croatian language
DOI Number: 10.17822/omad.2018.79