Yıl:2020   Cilt: 7   Sayı: 18   Alan: Edebiyat / Literature

  1. Anasayfa
  2. Makale Listesi
  3. ID: 353

Özgür KIYÇAK ORCID Icon, Mustafa Yasin BAŞÇETİN ORCID Icon

AHÎ-ZÂDE ABDÜLHALİM'İN TERCEME-İ ŞEVÂHİDÜ'N-NÜBÜVVE ADLI ESERİNDE SECİ, İÇ SECİ VE EDEBÎ SANATLAR BAĞLAMINDA NESİR ÜSLUBU, ss. 293-318

XVII. yüzyıl klasik Türk edebiyatının önemli bir âlim, şair, münşi ve hat sanatkârı olan Ahî-zâde'nin Terceme-i Şevâhidü'n-Nübüvve adlı eseri, İranlı şair ve âlim Abdurrahman Molla Câmî'nin Şevâhidü'n-Nübüvve adlı Hz. Peygamber'in peygamberlik delillerinin anlatıldığı eserinin tercümesidir. XVII. yüzyıl nesir geleneği içinde önemli bir yer tutan eser, Ahî-zâde'nin mütercim, müderris ve hattat kimliğinden izlerin görülebileceği, üslup bakımından dikkat çekici bir metindir. Sanatkâr, farklı mesleklerle iştigali sonucu geniş bir bilgi birikimi edinmiş ve buna bağlı olarak zengin kelime kadrosuna eserinde yer vermiştir. Ahî-zâde, kelimeler üzerinde hâkimiyet sağlamış, klasik seci yapısının yanı sıra iç seci olarak adlandırılabilecek bir seci türüyle cinaslı, iştikaklı tamlama ve bağlaçlı yapıları sıklıkla kullanmış, eş sesli ve eş anlamlı kelimeleri büyük bir maharetle bir araya getirmiştir. Ritmik ve tekrirli söyleyişe, aliterasyon ve asonanslara sıklıkla başvurması, teşbih, tezat, tensik, kalb vb. pek çok nazma özgü kabul edilen söz ve anlam sanatını başarılı bir şekilde kullanması, Ahî-zâde'nin üslubunun karakteristik hususiyetleri olarak değerlendirilebilir. Ahî-zâde'nin eserinde temel ahenk unsuru olan iç seciler, onun üslubunun en orijinal vasfıdır. Bu önemli ahenk unsuru, nesir çalışmalarında araştırmacılar tarafından ihmal edilmiştir. Çalışmada Ahî-zâde'nin nesir üslubu; seci, iç seci, edebî sanatlar ve onun nesrine özgü kimi üslup özellikleri bağlamında değerlendirilerek XVII. yüzyıl nesri içerisindeki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Edebiyatı, Üslup, Nesir, Seci, İç Seci, Ahî-zâde, Terceme-i Şevâhidü'n-Nübüvve

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.159


Prose Style in Ahî-zâde Abdulhalim's Work "Terceme-i Sevâhidu'n-Nubuvve" in the Context of Rhyme, Internal Rhyme and Literary Arts, pp. 293-318

The Terceme-i Sevahidu'n-Nubuvve work of Ahi-zade, a scholar, poet, munsi artist and calligrapher of the 17th century classical Turkish literature, is the translation of the work Sevahidu'n-Nubuvve of the Persian poet and scholar Abdurrahman Molla Cami, discussing prophecy evidences of prophet Mohammad. Having an important position in the 17th century prose tradition, the work is stylistically an interesting translation in which it is possible to see the traces of Ahi-zade's interpreter, mudarris, and calligrapher identity. The artist gained a wide accumulation of knowledge as a result of dealing with different professions and thus included his rich vocabulary in his work. Ahi-zade established domination over words, frequently used the classical rhyme structure, as well as a rhyme type that is also called as internal rhyme, punned rhymes, derived phrases and conjunctions, and gathered homonymic and synonymous words with a great skill. His rhythmic and reduplicated articulation, frequent use of alliterations and assonances and successful use of many figures of speech and meaning that are accepted to be specific to verse such as simile, contrast, editing and kalb, can be assessed as Ahi-zade's stylistic characteristics. Internal rhyme which is the basic element of harmony in Ahi-zade's work, is the most original quality of his style. This important element of harmony has been neglected by researchers in prose studies. In the study, Ahî-zade's prose style was assessed within the context of rhyme, internal rhyme, literary arts and certain stylistic characteristics specific to his prose and it was attempted to determine his place in the 17th century prose.

Keywords: Classical Turkish Literature, Style, Prose, Rhyme, Internal rhyme, Ahi-zade, Terceme-i Sevahidu'n-Nubuvve

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.159


462