Yıl:2020   Cilt: 7   Sayı: 19   Alan: Tarih / History

  1. Anasayfa
  2. Makale Listesi
  3. ID: 402

Mehmet İNBAŞI ORCID Icon, Tahsin HAZIRBULAN ORCID Icon

OSMANLI DEVLETİ'NDE AVCI KUŞU YETİŞTİRİCİLİĞİ / BÂZDÂRÂNLIK (BATI ANADOLU ÖRNEĞİ), ss. 655-677

Bir geçim vesilesi olarak ortaya çıkan avcılık, insan merkezli medeniyetin gelişmesine paralel olarak devlet ve hanedanlar için askerî bir talim, spor ve eğlence hâline dönüşmüştür. Bozkır geleneğine sahip olan Türk devletlerinin ve topluluklarının sosyal ve kültürel hayatlarında ise avcılık ve av kültü, bir yaşam felsefesi olarak büyük bir etkiye sahiptir. Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarından itibaren sultanlar, şehzadeler ve üst düzey bürokratlar kadim avcılık geleneğini sürdürmüştür. Klasik dönemde saray teşkilatında meydana gelen değişimler, avcılık kurumunu da etkilemiştir. Teşkilat; sarayın Bîrun kısmında "Şikâr Ağalığı" Enderun'da ise "Doğancıbaşı" öncülüğünde çakırcı, şahinci, atmacacı ve doğancı grupları hâlinde sultana en yakın bir yapıya erişmiştir. Taşrada, saray için avcı ve av kuşlarını besleyen kişiler bâzdârân olarak adlandırılmaktaydı. Taşra teşkilatı kendi içerisinde "Ser-Bâzdârân" öncülüğünde sayyâd, görençci, getürücü, tuzakçı, kümeci, yuvacı, tülekçi, yavrucu olarak ayrı birimlerden oluşmaktaydı. Teşkilatın her bir üyesi beratla görevlendirilir ve hizmetleri karşılığında timar tasarruf ederlerdi. Bunların yanında bir kısım bâzdârlar yapmış oldukları hizmet karşılığında örfî ve avarız türü vergilerden ve seferlerden de muaf tutulurdu. İmparatorluk coğrafyasının genelinde verilmiş olan bâzdârân timarları için müstakil mufassal ve icmâl tahrir defterleri tutulmuştur. Bu defterlerde kaza, nahiye ve köylerde verilen bâzdârân timarları ile bu timarların kimler tarafından hangi göreve istinaden tasarruf edildikleri kaydedilmiştir. Bu çalışma, müstakil bir bâzdârân tahririne ait defter parçasından hareketle Biga, Karesi, Saruhan, Karahisar-ı Sahib, Sultanönü, Menteşe, Kastamonu ve Hüdavendigâr'da bulunan bâzdârân timarları, bu timarların kimler tarafından tasarruf edildiği, hangi avcı kuşlarının olduğu tespit edilerek teşkilatın Batı Anadolu'daki yapılanmasının ortaya çıkarılması amacını taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler: Avcılık, Batı Anadolu, bâzdârân, timar

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.175


Hunter Bird Breeding / Bâzdârânlık in the Ottoman Empire (Western Anatolia Example), pp. 655-677

Hunting, which emerged as a means of subsistence, turned into a military training, sport and entertainment for the state and dynasties in parallel with the development of human-centered civilization. In the social and cultural lives of the Turkish States and their communities, which have a steppe tradition, hunting and hunting cult have a greater fluence as a philosophy of life. Sultans, princes, and high-level bureaucrats have continued the old hunting tradition since the founding years of the Ottoman Empire. Changes in the palace administration in the classical age also affected the hunting establishment. Organization: In the Birun part of the palace, "Shikar Agaligi" and in Enderun "Dogancibasi" reached a structure closest to Sultan in groups of cakirci, sahinci, atmacaci and doganci. In the countryside, the people who feed hunters and game birds for the palace are called "bazdaran". The provincial organization consists of separate units under the leadership of "Ser Bazdaran", namely sayyâd, seer, taker, trapper, poultry, nest-maker, tulle, and puppy. Each member of the organization was assigned by the administration with a certificate and saved timar (fief) for their services. Bâzdârâns were exempted from customary and religious taxes and wars in return for their services. Independent detailed and icmal tahrir registers were kept for the bazdaran timar, which were given throughout the imperial geography. In these registers, the bazdaran fiefs given in districts, townships, and villages and by whom these fiefs were appointed for which duty were recorded. In our article, it will be revealed that the bazdaran timar found in Biga, Karesi, Saruhan, Karahisar-ı Sahib, Sultanönü, Mentese, Kastamonu and Hüdavendigâr, by whom these fiefs were saved, and which hunting birds were. In addition, the organization's structuring in Western Anatolia will be revealed.

Keywords: Hunting, Western Anatolia, bazdaran, fief

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2020.175


651