THE LITERARY DESCRIPTIONS IN ASAFI DAL MEHMED ÇELEBI'S ŞECA'AT-NAME, pp. 401-431

The literary work Şecâ'at-nâme, which was written by Âsafî Dal Mehmed Çelebi in 1586 for Sultan Murad the third and was offered to him, is a poetic history depicting the Ottoman-Iran wars between 1578-1585 from Serdar Özdemiroğlu Osman Pasha's perspective. Written with the fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün form of prosody, in masnawi form, and long as 6982 couplets, this work is one of the remarkable examples of gazavat-nâme genre. In the introduction part of his work, the writer states that he aims to write his work in the form of Firdevsi's Şeh-nâme. Şecâ'at-nâme carries authenticity since Dal Mehmed Çelebi narrated the events which he observed and experienced during the campaign of Ottoman to Safavid in verse format. From this aspect, this work is not just a historical document, but also it is a poetic history written in a strong poetical style. Poetic history writing, which is accepted to start with Ahmedî in the 14th century in Turkish Literature, now includes the descriptions reflecting the historical truths as well as the army and war scenes in the poetic histories that are complete flights of imagination. On the one hand these works, specifically in the descriptions of army, made classical descriptions based on the style in Firdevsi's Şeh-nâme, on the other hand they made individual descriptions based upon the historical truths and personal observations by going out of the forms in Şeh-nâme. In this study, the literary descriptions in Âsafî Dal Mehmed Çelebi's poetic history named Şecâ'at-nâme are going to be examined both through the Şeh-nâme style and the events he experienced and observed.

Keywords: Şecâ'at-nâme, Âsafî, poetic history, gazavât-nâme, literary description

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2019.133

Âsafî Dal Mehmed Çelebi'nin 1586'da III. Murad için yazdığı ve ona takdim ettiği Şecâ'at-nâme adlı eseri, 1578-85 tarihlerinde gerçekleştirilen Osmanlı-İran harplerini Serdar Özdemiroğlu Osman Paşa ekseninde anlattığı bir manzum tarihtir. Aruzun fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün kalıbıyla, mesnevi nazım şekliyle yazılan ve 6982 beyit uzunluğunda olan bu eser, gazavat-nâme türünün dikkat çekici örneklerinden biridir. Müellif eserinin giriş kısmında eserini Firdevsi'nin Şeh-nâme'si tarzında yazmayı amaçladığını belirtir. Şecâ'at-nâme, Âsafi Dal Mehmed Çelebi'nin Osmanlı-Safevî seferi esnasında müşahede ettiği ve yaşadığı hadiseleri nazmen anlatması itibarıyla orijinallik taşır. Bu yönüyle eser sadece tarihî bir vesika niteliğinde olmayıp şiir yönü de kuvvetli olan şairane bir üslupla yazılmış manzum bir tarih olma hüviyeti taşımaktadır. Türk edebiyatında XIV. asırda Ahmedî ile başladığı kabul edilen manzum tarih yazıcılığı ile artık tamamıyla hayal mahsulü manzum hikâyelerdeki ordu ve savaş sahnelerinin yanı sıra tarihî gerçekleri yansıtan tasvirlere yer verilmeye başlanmıştır. Bu eserler özellikle ordu ile ilgili tasvirlerde bir taraftan Firdevsî'nin Şeh-nâme'sindeki üslubunu esas alarak klasik tasvirlerde bulunurken diğer taraftan Şehnâme kalıplarının dışına çıkarak tarihî gerçeklere ve şahsi müşahedelere dayanan yerli tasvirler yapmışlardır. Bu çalışmada Âsafî Dal Mehmed Çelebi'nin Şecâ'at-nâme adlı manzum tarihinde gerek Şeh-nâme üslubuyla gerek yaşadığı ve müşahede ettiği vakalar çerçevesinde oluşturduğu edebî tasvirleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Şecâ'at-nâme, Âsafî, manzum tarih, gazavât-nâme, edebî tasvir

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2019.133