Son Ayan: Ali Paşa Rızvanbegoviç, ss. 243-255

Müslümanlar fetihten itibaren Bosna Hersek'te ayrıcalıklı muameleye tabi tutuldular. Onlar bey, ağa, eşraf, sipahi veya yeniçeri olarak Osmanlı sisteminin bir parçasına ve en güçlü destekçisine dönüştüler. Buna karşı devlet de onların özerk yapısına dokunmadı. Bosna Hersek iç işlerinde âdeta özerk bir eyalet gibi kaldı. Merkezden gelen valiler Bosna'da saygın bir misafirin ötesine geçemedi. Bu beylerden birisi de Ali Paşa Rızvanbegoviç'tir. Ali Paşa, Hüseyin Paşa Gradaseviç'in bağımsızlık savaşında İstanbul'u destekledi ve Hüseyin Paşa'nın yenilmesinde önemli rol oynadı. İstanbul da bu hizmeti karşılığında onu Hersek mutasarrıfı tayin etti. Ali Paşa 1832'den 1851'e kadar Hersek'in tek hâkimi oldu. Hersek'in gelişmesi için yollar, su kanalları yaptırdı. Avusturyalılarla önemli ticaret antlaşmalarına imza attı. O sağken Osmanlı Devleti'nin bölgedeki en büyük problemi Karadağ'ın gelişimini engelledi. Sırp bağımsızlığına engel oldu. Ancak 1839'da Tanzimat ilan edilince Ali Paşa Bosna'nın Osmanlı elinden çıkacağı endişesi ile Tanzimat reformlarının Bosna'da uygulanmasına muhalefet etti. Osmanlı Hükümeti 1849'a kadar bu durumu hoş gördü. 1849'da Bosna Hersek'te Tanzimat uygulanmaya başlayınca Ali Paşa ve tüm Boşnaklar olanca güçleri ile Tanzimat'a muhalefet etti. Bu kez İstanbul acımasız davrandı ve Boşnaklardan nefreti ile bilinen ünlü General Ömer Paşa Latas, Bosna'ya gönderildi. Paşa, Bosna'da kimseye acımadı. Sonunda Ali Paşa yenildi ve öldürüldü. Ailesi ve sağ kalan çocukları İstanbul'da oturmaya mecbur edildi. Çalışmada Ali Paşa'nın Hersek'te hüküm sürdüğü 1832-1851 yılları arasındaki 19 yıllık icraatları Başbakanlık Osmanlı Arşiv vesikaları ışığında ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Keywords: Osmanlı Devleti, Bosna Eyaleti, Hersek, Karadağ, Ali Paşa Rızvanbegoviç

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2019.122

Muslims were subjected to privileged treatment since the conquest in Bosnia-Herzegovina. They became a part of the Ottoman system and acted as its most powerful supporters by transforming into governors, landowners, notables, sipahis or janissaries. In response, the state did not interfere with their autonomous structure. Bosnia-Herzegovina acted merely as an autonomous province in its internal affairs. The governors sent from the capital were treated only as respectable guests. One of them was Ali Pasha Rizvanbegović. Ali Pasha supported Istanbul during the independence war of Hussein Pasha Gradasević and played an important role in his defeat. Istanbul appointed him as the Mutasarif of Herzegovina for this service. From 1832 to 1851, Ali Pasha became the sole ruler of Herzegovina. He built roads and water channels for the development of Herzegovina and signed important trade agreements with Austrians. He prevented the development of Montenegro which was the biggest problem of the Ottomans in the region. He hindered the Serbian independence. However, when the Tanzimat was proclaimed in 1839, Ali Pasha opposed the implementation of the Tanzimat reforms in Bosnia, with the concern that it would lead to the end of Ottoman rule in Bosnia. The Ottoman government tolerated this situation until 1849. When the Tanzimat was implemented in Bosnia and Herzegovina in 1849, Ali Pasha and all the Bosnians opposed it with all their power. Unfortunately, this time Istanbul was ruthless and the famous general Omer Pasha Latas, known for his hatred for the Bosnians, was sent to Bosnia. Pasha showed no mercy in Bosnia. Eventually, Ali Pasha was defeated. He suffered uncalled-for insults and was finally killed. His family and surviving children were forced to live in Istanbul. In this paper, the works of Ali Pasha during the nineteen years, between 1832 and 1851, which he ruled in Herzegovina, will be examined in the light of the Ottoman Archive documents.

Anahtar Kelimeler: Ottoman Empire, Bosna Province, Herzegovina, Montenegro, Ali Pasha Rızvanbegović

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2019.122