A Book of Prosody in Turkish Written in Period of Mamelukes: Qadi Abd-Allah Munshi-yi Divrigi and his Bahrī, pp. 187-215

Arud is a prosody from Arabic literation. It systematized by Halil b. Ahmad (d. 791) who is one of the linguist and scholar. Arud becomes widespread and uses Persian and Turkish classical literature. There are some books which teach in Arabic, Persian and Turkish languages. Bahri is one of the arud books written in Turkish in fifteenth century by Qadi Abd-Allah Munshi. There is any knowledge in biographical books like tazkiras about Qadi Abd-Allah. We learn his life from his works. His was kadi, cadi, a judge of the canon law of Islam and munshi who composes documents in good official style. He lived in Divrigi in period of Mamelukes in Egypt because of that city Divrigi was dependent on them. Qadi Abd-Allah wrote his book in 1445 and dedicated to Amir al-Malik al-Mansur Utman. This Amir ascended the throne in 1453 and roled Egypt one and a half month. Bahri's subject is arud and arud's terms sabab, vatad, fasila, illat, daira, bahr and avzan.

Keywords: Arud, Kadi Abdullah, Bahri, Divrigi, Mamelukes, al-Malik al-Mansur Utman

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2021.187

Aruz, Arap edebiyatında ortaya çıkmış bir şiir ölçüsüdür. Halil b. Ahmed tarafından sistemleştirilmiş, İslam dinini kabul eden başka milletlerce de benimsenerek kullanılmıştır. Aruz konusunda Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında birçok eser kaleme alınmıştır. Anadolu'da Türkçe telif edilen eserlerden biri Divriğili Kadı Abdullah-i Münşî'nin Bahrî isimli eseridir. Biyografi kaynaklarında herhangi bir bilgi bulunmayan şairin hayatını eserlerinden öğreniyoruz. Kadılık ve münşîlik mesleğine mensup olan şair Divriği'nin Memlüklere tabi olduğu dönemde yaşamıştır. Eserini 1445'te kaleme almış, Memlük emiri el-Meliku'l-Mansûr Osman'a ithaf etmiştir. Emir, 1453 yılında bir buçuk ay tahtta kaldığından şairin bu tarihten sonra öldüğünü düşünüyoruz. Bahrî, hezec bahrinin mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün vezni ile 235 beyit hâlinde nazmedilmiştir. Klasik eserlerin yazım geleneğine uygun olarak hamdele, salvele, sebeb-i telif ve medhiye bölümlerini ihtiva eden eserde asli aruz cüzleri, sebeb, veted ve fasıla adı verilen harf grupları, illetler ve isimleri sırayla anlatılmaktadır. Devamında daireler, bahirler ve vezinler hakkında bilgi verilmektedir. Son bölümde ise yazar kendi tasnifine göre daire ve bahirleri sıralamakta ve her biri için birer beyit örnek vermektedir.

Anahtar Kelimeler: Aruz, Kadı Abdullah, Bahrî, Divriği, Memlükler, el-Melikü'l-Mansûr Osman

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2021.187