BİR OSMANLI ÂLİMİ VE DEVLET ADAMI: AHÎZÂDE ABDÜLHALÎM EFENDİ VE ŞİİRLERİ, ss. 19-38

Divan edebiyatı, yüksek bir zümre tarafından inşa edilen, sanatsal kaygıların ön planda tutulduğu bir edebiyattır. Temsilcilerini genellikle saray ve çevresi ya da iyi eğitim almış yüksek kültür seviyesine ait kişiler oluşturmaktaydı. Bu nedenle şairlerin ekseriyeti Osmanlı’nın büyük merkezlerinde görev yapan kadı, müderris, kâtip, hacegân, defterdar ve kazasker gibi meslek sınıflarından gelen kişilerden meydana gelmekteydi. Divan edebiyatının zirvesine yaklaştığı XVI. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış Ahîzâde Abdülhalîm Efendi de ulemadan gelen bir şairdir. Kadılık, kazaskerlik ve müderrislik vazifelerinin yanında çok sayıda eser vermiş bir âlimdir. Ahîzâde Abdülhalîm Efendi’nin tespit edilmiş bir divanı olmamakla beraber, başta tezkireler olmak üzere dönemin bütün kaynaklarında “Halîmî” mahlasıyla şiir numuneleri verilmiştir. Bu çalışmada öncelikli olarak Ahîzâde Abdülhalîm Efendi’nin hayatı, şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Yine Ahîzâde’nin başta kendi eseri olan Şevâhidü’n-nübüvve Tercümesi olmak üzere dönemin edebiyat, tarih ve kültür kaynakları incelenerek tespit edilen şiirleri incelenmiştir. Tespit edilen şiirler çeşitli hususiyetlerle ele alınmış, bazı konularda yapılan tasnifler ise tablolar şeklinde gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Divan edebiyatı, Ahîzâde Abdülhalîm Efendi, ulema, şiir

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2022.203

Diwan literature is a literature built by high class society, and where artistic concerns are prioritized. In general, the personalities from the Ottoman court and its neighbourhood made up its representatives, they were highly educated and cultured people. Hence, majority of the divan literature poets were of people coming from professions such as kadi (Muslim Judge), mudarris (Professor), Kâtip (Secretary), hacegân, defterdar (receiver general) and kadi-ul asker (judge of the army), who were performing duty in big settlement centres of Ottoman State. Ahîzâde Abdulhalîm Efendi, who lived in the second half of XVI century, when Divan literature was close to zenith, is also one of those poets of scholar origin. Besides his responsibilities such as kadi, kadi-ul asker and mudarris, he was a scholar who produced a great number of works. Though no diwan belonging to Ahîzâde Abdulhalîm Efendi was found out, his poem samples with the pen name “Halîmî” are presented in all resources of the period especially in collections of biographies. In this study, initially, information about his life, personality and works of Ahîzâde Abdulhalîm Efendi has been given. And, after his work Şevâhidü’n-nübüvve Tercümesi (The Translation of the Witnesses of Prophethood) was first investigated together with the literature, history and culture resources of the time, the poems that are identified to be his were studied. The poems were studied from various perspectives; and the classifications made about some subjects were shown in tables.

Keywords: Diwan literature, Ahîzâde Abdulhalîm Efendi, scholar, poetry

http://dx.doi.org/10.17822/omad.2022.203