YENİDEN İŞLEVLENDİRME YOLUYLA KÜLTÜREL MİRASIN KORUNMASI: BELGRAD VUK VE DOSITEJ MÜZESİ ÖRNEĞİ, ss. 165-174

14. yy.dan 19. yy.a kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında bulunan Sırbistan'ın bugünkü başkenti Belgrad'da günümüzde de Osmanlı kültürünün izleri hâlâ canlılığını korumaktadır. Öte yanda gerek savaşlar gerekse sonraki yıllarda Batılı şehircilik anlayışının benimsenmiş olması nedeniyle özgün karakterini koruyarak bugüne kadar gelebilmiş, Osmanlı mimarisine sahip yapıların sayısı çok fazla değildir. Bu bağlamda, tipik bir eski Osmanlı konutunun ev sahipliği yaptığı Vuk ve Dositej Müzesi, önce Osmanlı defterdarının ikametgâhı, ardından yüksekokul (lyceum) olarak kullanılmış olması bakımından zaman içerisinde yüklendiği yeni işlevlerle varlığını devam ettirmiş bir kültürel miras örneğidir. Sırp kültürünün çok önemli figürlerinden, ilk Millî Eğitim Bakanı Dositej Obradovic, dönemin en önemli yükseköğrenim kurumu olan bu okulda öğretmenlik yapmış, Sırp dili reformunu gerçekleştiren Vuk Karadžić ise Obradovic'in öğrencisi olarak bu okulda öğrenim görmüştür. Giriş katı Obradovic'e, üst katı ise Karadžić'e adanmış olan iki katlı müze, Sırp ve Osmanlı kültürlerinin gelecek nesillere aktarılmasına önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla, bu çalışmanın amacı, örnek olay (durum) çalışması yoluyla Vuk ve Dositej Müzesi örneği üzerinden, Müze'nin tarihi boyunca Osmanlı ve Sırp kültürlerindeki etkileşim ve değişimleri göstermektir. Araştırmanın sonuçları mevcut yapı stoklarına yeni işlevler kazandırmanın kültürel mirası korumanın etkili bir yolu olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: Yeniden İşlevlendirme, Kültürel Miras, Vuk ve Dositej Müzesi, Osmanlı Kültürü, Sırp Kültürü, Kültürel Bellek

DOI Number: 10.17822/omad.2018.90

Being under the rulership of Ottoman Empire from 14th until 19th century, the tracks of Ottoman culture are still visible today in Belgrade, the capital of Serbia. On the other hand, the number of preserved structures that feature authentic Ottoman architecture is not significant because of wars, as well as the adoption of a western urbanism approach in the later years. In this context, hosted in a typical old Ottoman house, Vuk and Dositej Museum is an example of cultural heritage which sustained its existence until today with various functions in the course of time, first being the residence of the Ottoman provincial treasurer and then as a Higher School (Lyceum). Being two of the most important figures of Serbian culture, the first Ministry of Education of Serbia Dositej Obradović lectured at this institution which had the highest rank at that time, whereas Vuk Karadžić, the reformer of modern Serbian language had taken education here as a student of Obradović. The two-storey Museum, dedicated to the works of Obradović and Karadžić, plays an important role in transferring the Serbian and Ottoman cultures to the next generations. Accordingly, the aim of this study is to demonstrate the changes and interactions in the Ottoman and Serbian cultures throughout the history in the case of Vuk and Dositej Museum. The results of the research reveal that adaptive reuse of existing building stocks stands out as an efficient tool for the conservation of cultural heritage.

Keywords: Adaptive Reuse, Cultural Heritage, Vuk and Dositej Museum, Ottoman Culture, Serbian Culture, Cultural Memory

DOI Number: 10.17822/omad.2018.90